Kilka uwag o wychowaniu

Czytając poniższe uwagi trzeba pamiętać że nie są to "prawdy absolutne". Czy stosowanie się do nich gwarantuje sukces wychowawczy? Nie. Czy nie stosowanie się zawsze doprowadzi do porażki? Nie. Warto jednak je przemyśleć i skonfrontować z własną strategią wychowawczą, szczególnie gdy nie przynosi ona oczekiwanych efektów. Pamiętajmy też, w kontekście ewentualnych porażek wychowawczych o słowach wybitego psychologa Abrahama Maslowa: Jest możliwe być kochanym i szanowanym, a pomimo to ulegać cynizmowi i nihilizmowi oraz nie widzieć nic, dla czego warto pracować.
Co robić?
W rozmowie z dzieckiem:
uważnie wsłuchujmy się w wypowiedzi dziecka (wyłączmy telewizor, odłóżmy gazetę);
nie wyśmiewajmy i nie ironizujmy (obniża to poczucie wartości dziecka);
nie użalajmy się nad dzieckiem (bardziej go to "dołuje");
przeprowadzajmy rozmowy bez uczucia gniewu i złości (blokują one przyswajanie i samorefleksję);
unikajmy frazesów i prawienia kazań;
unikajmy skrajnie negatywnych określeń (np. głupi, leniwa, idiota);
raczej chwalmy i nagradzajmy, nawet za drobiazgi (dodaje to wiary i wzmacnia poczucie bezpieczeństwa);
rozładowujmy napięcia poczuciem humoru;
nie przypominajmy zdarzeń z przeszłości;
zachęcajmy do budowania poczucia własnej wartości dziecka i rozwijajmy jego samokrytycyzm (zwiększa to optymizm, pomaga przezwyciężać niepowodzenia);
nie izolujmy od rówieśników, nie trzymajmy w domu w obawie, że spotka je coś złego (bez doświadczeń zło uderzy o wiele mocniej);
kontrolujmy poczynania dziecka w sposób taktowny i dyskretny (bez śledzenia, z uszanowaniem sfery intymności);
pokazujmy konsekwencje złego postępowania (wyeliminuje to powtórkę błędu);
wykazujmy zrozumienie dla uczuć i zmiennych gwałtownych emocji dziecka;
w stosowaniu kar bądźmy konsekwentni, uświadamiajmy dziecku, iż wynikają one z troski o jego los;
nie dyskredytujmy z powodu niepowodzeń, pokazujmy, jak można je naprawić;
wypełniajmy wolny czas dziecka przez np. sport, wycieczki.

Postawy młodzieży w okresie dojrzewania
Negacja autorytetów (domu, szkoły, kościoła) bunt.
Akcentowanie własnego zdania, brak kompromisów, budowanie tożsamości na agresywności.
Ciekawość poznawcza granicząca z brawurą.
Ucieczka w system kłamstw i fantazjowania.
Domaganie się przywilejów, poszerzenie skali żądań.
Rozluźnienie rodzinnych więzi uczuciowych, oddalanie się od domu.
Skrajność postaw (np. nieśmiałość lub tupet), widzenie świata biało – czarnego.
Mały stopień samokrytycyzmu.
Oczekiwania rodziców w stosunku do dzieci w tym okresie
Budowanie świata na osobowościach, uległość, posłuszeństwo, podporządkowanie się.
Szukanie optymalnych rozwiązań, tolerancyjność, wyrozumiałość.
Odpowiedzialność, rozumienie potrzeby uczenia się, ukierunkowanie zainteresowań, przewidywalność skutków poczynań.
Prawdomówność, rzeczowość informacji.
Odpowiedzialność, ograniczenie pomocy od rodziców na rzecz zwiększenia obowiązków dziecka.
Dojrzałość uczuć rodzinnych, wyważone, opiekuńcze relacje z rodzeństwem.
Odejście od krańcowości zachowań, widzenie półcienia.
Refleksyjność, dojrzałość sądów, autokrytycyzm.
Rodzice
Nieumiejętność okazywania miłości, uczuć.
Nadmierne oczekiwania w stosunku do możliwości dziecka, wygórowane ambicje wobec niego, brak akceptacji.
Lekceważenie problemów dzieci, minimalizowanie czasu im poświęconego, unikanie trudnych rozmów.
Brak konsekwencji w działaniu.

Nadmierne zaufanie do dzieci.
Nadopiekuńczość.
Nadmierna rygorystyczność, stosowanie kar i przemocy fizycznej, minimalizowanie nagród i pochwał.
Reagowanie na problemy dzieci pod wpływem silnych emocji.
Brak poszanowania intymności (wścibstwo).
Dzieci
Szukanie ciepła i miłości wśród rówieśników, w sektach, przedwczesna inicjacja seksualna.
Niska samoocena, niechęć do najbliższych, brak akceptacji siebie, szukanie jej wśród rówieśników za pomocą ryzykownych zachowań (agresja, sięganie po alkohol, narkotyki)m, stany depresyjne, próby samobójcze.
Zamykanie się w sobie, szukanie rozwiązań problemów wśród kolegów, ucieczka w świat mediów.
Lekceważenie rodziców, nie realizowanie poleceń, działania pozoranckie, utrata autorytetu.
Próby niebezpiecznego eksperymentowania, swoboda, stworzenie nierealnej rzeczywistości, wybieranie płytkich medialnych wzorców i utożsamianie się z nimi.
Brak samodzielności, zagubienie, bezradność, lęk przed podejmowaniem decyzji, nieumiejętność radzenia sobie ze stresem.
Osłabnięcie więzi rodzinnych, ucieczki z domu, zdobywanie autorytetu wśród rówieśników agresją, odreagowanie się w przemocy.
Ucieczka w milczenie, izolowanie się, agresywne replikowanie, kłótliwość.
Skrytość, brak zaufania, utrata autorytetu.