Po powrocie z prestiżowego szkolenia Polish Teacher Programme 2025, zorganizowanego przez Europejską Organizację Badań Jądrowych (CERN), miałam przyjemność podzielić się zdobytą wiedzą i inspiracjami podczas otwartej lekcji fizyki zatytułowanej „Śladami CERN”.
Spotkanie odbyło się w ramach współpracy z Powiatowym Zespołem Nauczycieli Przyrodników – sieci współpracy i samokształcenia – i zgromadziło wielu nauczycieli zainteresowanych nowoczesnym podejściem do edukacji przyrodniczej.
W trakcie lekcji zaprezentowałam przygotowaną specjalnie na tę okazję prezentację podsumowującą mój pobyt w CERN – największym laboratorium fizyki cząstek na świecie. Przedstawiłam m.in. aktualny stan wiedzy na temat cząstek elementarnych, znaczenie odkrycia bozonu Higgsa oraz rolę, jaką odgrywają akceleratory cząstek w badaniach podstawowych i ich zastosowaniach w medycynie, przemyśle i ochronie środowiska. Uczestnicy mieli również okazję zapoznać się z tematyką nadprzewodnictwa w niskich temperaturach oraz przykładami wykorzystania izotopów promieniotwórczych – m.in. w diagnostyce medycznej i terapii nowotworów.
Jednym z najciekawszych elementów spotkania była część praktyczna przygotowana przez uczniów klasy 3A pod kierunkiem Dominika. Młodzież zaprezentowała zasadę działania komory mgłowej i – zgodnie z zasadami bezpieczeństwa – zbudowała własne urządzenie do obserwacji torów cząstek. Komora została udoskonalona dzięki zastosowaniu magnesu zakrzywiającego tor cząstek oraz umieszczeniu elektrody WT20 z 2% domieszką toru, co umożliwiło bezpośrednią obserwację cząstek alfa.
Dominik dodatkowo w przystępny i interesujący sposób omówił działanie komory Wilsona – jednego z najstarszych typów detektorów cząstek elementarnych. W przeciwieństwie do komory mgłowej, która opiera się na kondensacji alkoholu w nadmiernie schłodzonym środowisku, komora Wilsona bazuje na rozprężaniu nasyconej pary wodnej w cylindrze. Gdy przez komorę przelatuje cząstka jonizująca, para kondensuje się na jonach powstałych wzdłuż jej toru, tworząc charakterystyczne ślady. To właśnie dzięki komorze Wilsona dokonano wielu przełomowych odkryć w historii fizyki cząstek – m.in. potwierdzono istnienie pozytonu.
Porównanie obu typów komór pozwoliło uczniom i uczestnikom lekcji zrozumieć, jak rozwijała się detekcja cząstek na przestrzeni dziejów oraz jaką rolę pełnią współczesne odpowiedniki tych urządzeń w wielkoskalowych eksperymentach takich jak ATLAS w CERN.
Pokaz ten spotkał się z dużym zainteresowaniem i uznaniem zgromadzonych nauczycieli.
Kulminacyjnym punktem spotkania było rozstrzygnięcie szkolnego konkursu plastycznego pod hasłem „Śladami CERN”, który pozwolił uczniom spojrzeć na naukę z nieco innej – artystycznej – perspektywy. Spotkanie zakończyło się wspólną kawą i rozmowami o możliwościach wdrażania nowoczesnej nauki w codziennej praktyce szkolnej.
Pragnę serdecznie podziękować pani dyrektor Magdalenie Mielczarek za możliwość przeprowadzenia tej lekcji, a także za nieocenione wsparcie i udokumentowanie wydarzenia na zdjęciach. Dziękuję również pani Bernardzie Sitnik, przewodniczącej Powiatowego Zespołu Nauczycieli Przyrodników, za pomoc w organizacji spotkania oraz wszystkim koleżankom i kolegom, którzy przyjęli zaproszenie i zaszczycili nas swoją obecnością.
To spotkanie było dla mnie kolejnym etapem dzielenia się pasją do nauki, która rozpoczęła się podczas niezwykłej naukowej przygody w CERN. Mam nadzieję, że zdobyta wiedza i doświadczenia będą nadal inspirować moich uczniów oraz współpracujących nauczycieli do odkrywania świata nauki z nową energią i ciekawością.